PROF. DR. FUAT SEZGİN
24 Ekim 1924 tarihinde Bitlis’te dünyaya gelen Fuat Sezgin, ilkokulu Doğubayazıt’ta, ortaokul ve liseyi ise Erzurum’da bitirdikten sonra 1943 yılında İstanbul’a geldi. İstanbul Üniversitesi Şarkiyat (Doğu bilimi) Araştırmaları Enstitüsü’nde ünlü Alman şarkiyatçı Prof. Dr. Hellmut Ritter’in (1892-1971) öğrencisi olan Sezgin, Ritter’in tavsiyesi üzerine İslâm bilimlerine yöneldi. 1951’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Arap dili ve edebiyatı alanında “Buhârî’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar” başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. Bu çalışmasıyla, hadis kaynağı olarak İslâm kültüründe önemli bir yere sahip olan Buhârî’nin sözlü kaynaklar yerine yazılı kaynaklara dayandığı tezini ortaya attı.
Doçent unvanını 1954 yılında alan Sezgin, 1960 askeri darbesinin ardından üniversitelerden uzaklaştırılan 147 akademisyen arasında kendi adının da bulunması üzerine 1961’de Türkiye’den ayrıldı ve çalışmalarına Goethe Üniversitesi’nde (Frankfurt) devam etti. Câbir bin Hayyân hakkında hazırladığı ikinci tezini 1965’te Goethe Üniversitesi Doğa Bilimleri Tarihi Enstitüsü’ne sunan ve bir yıl sonra profesörlüğe yükseltilen Sezgin, aynı yıl kendisi gibi şarkiyatçı olan Ursula Sezgin ile evlendi.
Alanında şimdiye kadar yazılan en kapsamlı eser kabul edilen Geschichte des arabischen Schrifttums (Arapça Yazma Eserler Literatürü Tarihi) başlıklı kapsamlı eserinin ilk cildini 1967’de yayımlayan Sezgin, 1978’de Kral Faysal İslâmi İlimler Ödülü’ne lâyık görüldü. Bu ödül nedeniyle kendisine takdim edilen maddi desteği değerlendirerek 1982’de Goethe Üniversitesi Arap-İslâm Bilimleri Tarihi Enstitüsü’nü, ertesi yıl ise bu enstitü bünyesinde, tarih boyunca Müslüman bilim insanlarının icat ettiği 800’den fazla bilimsel alet ve düzeneğin modellerinin sergilendiği İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’ni kurdu. Bu müzenin bir benzerini 2008 yılında İstanbul’da kuran Sezgin, 2010 yılında ise Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı’nın kuruluşuna öncülük etti.
Kahire Arap Dili Akademisi, Şam Arap Dili Akademisi, Fas Rabat Kraliyet Akademisi, Bağdat Arap Dili Akademisi, Türkiye Bilimler Akademisi şeref üyeliği de dâhil olmak üzere çok sayıda ödül ve nişana layık görülen Sezgin’e; Erciyes Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi tarafından fahri doktora unvanları verildi. Frankfurt am Main Goethe Plaketi, Almanya Üstün Hizmet Madalyası, İran İslâmi Bilimler Kitap Ödülü ve Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü ile taltif edildi. Prof. Sezgin’in öncülüğünde kurulan İstanbul İslâm Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı 2016 Özel Ödülü’ne lâyık görüldü.
Arapça, Süryanice, İbranice, Latince ve Almanca başta olmak üzere toplam 27 dil bilen Prof. Dr. Fuat Sezgin, 30 Haziran 2018’de İstanbul’da vefat etti ve Gülhane Parkı’ndaki İstanbul İslâm Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’nin bahçesine defnedildi. Vefatının ardından, 2018/6 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile 2019 yılı “Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı” olarak ilân edildi.
Prof. Sezgin ve çalışmaları hakkında daha detaylı bilgilere aşağıdaki kitap ve makalelerden ulaşılabilir:
-
1. Anonim. “Prof. Dr. Fuat Sezgin’in özgeçmişi,” SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 2017;40:1-4.
-
2. Bayhan, Nevzat. Bilimler Tarihinde Zirve İsim: Prof. Dr. Fuat Sezgin. İstanbul: Yafa Yayınları; 2013.
-
3. Yılmaz, İrfan. Fuat Sezgin – Yitik Hazinenin Kâşifi. İzmir: Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları; 2009.
-
4. Turan, Sefer. Bilimler Tarihçisi Fuat Sezgin. İstanbul: Timaş Yayınları; 2010.
-
5. Turan, Sefer. Fuat Sezgin – Bilim Tarihi Sohbetleri. İstanbul: Timaş Yayınları; 2018.
